فعالیت
جدول عنصرها را به دقت مشاهده کنید و به موارد زیر پاسخ دهید.
الف) عنصرهایی که در هر ستون قرار گرفته‌اند چه ویژگی مشترکی دارند؟
ب) با توجه به مدل اتمی عنصرهای $\text{^{12}_{6}Mg}$، $\text{^{28}_{14}Si}$ و $\text{^{35}_{17}Cl}$، مشخص کنید هر یک از این عنصرها به کدام ستون جدول تعلق دارند. آن‌ها را در جدول بنویسید.
پ) سدیم ($ ext{Na}$)، فلزی جامد است که با آب و اکسیژن به‌شدت واکنش می‌دهد و از این‌رو بسیار واکنش‌پذیر است.
تصاویر زیر نیز برخی ویژگی‌های این فلز را نشان می‌دهد. کدام یک از عنصرهای $\text{^{24}_{12}Mg}$، $\text{^{7}_{3}Li}$ و $\text{^{17}_{8}O}$، ویژگی‌هایی شبیه به سدیم ($ ext{Na}$، $ ext{11}$) دارند؟ چرا؟
پاسخ و توضیح فعالیت صفحه 7 علوم نهم
این فعالیت روی **ساختار اتمی**، **توزیع الکترون‌ها** و ارتباط آن با **خواص شیمیایی** عنصرها در جدول تناوبی تمرکز دارد. 🧪
---
## الف و ب) ویژگی مشترک ستون‌ها و تعیین جایگاه
1. **ویژگی مشترک:** عنصرهایی که در **یک ستون (گروه)** از جدول تناوبی قرار گرفته‌اند، دارای **تعداد الکترون‌های لایه آخر (الکترون‌های ظرفیت) یکسان** هستند. این ویژگی، دلیل اصلی شباهت خواص شیمیایی آن‌هاست.
2. **تعیین جایگاه در ستون (مدل بور):**
* **منیزیم ($ ext{Mg}$, $ ext{Z}=12$):** $ ext{12e} \longrightarrow (\text{2}, \text{8}, \text{2})$ ⬅️ **$ ext{2}$ الکترون در لایه آخر.** (ستون دوم)
* **سیلیسیم ($ ext{Si}$, $ ext{Z}=14$):** $ ext{14e} \longrightarrow (\text{2}, \text{8}, \text{4})$ ⬅️ **$ ext{4}$ الکترون در لایه آخر.** (ستون چهاردهم)
* **کلر ($ ext{Cl}$, $ ext{Z}=17$):** $ ext{17e} \longrightarrow (\text{2}, \text{8}, \text{7})$ ⬅️ **$ ext{7}$ الکترون در لایه آخر.** (ستون هفدهم)
---
## پ) مقایسه خواص با سدیم ($ ext{Na}$)
**سدیم ($ ext{Na}$, $ ext{Z}=11$)** یک فلز قلیایی است و توزیع الکترونی آن به صورت $(\text{2}, \text{8}, \text{1})$ است (یعنی **$ ext{1}$ الکترون در لایه آخر** دارد).
| عنصر | عدد اتمی ($ ext{Z}$) | توزیع الکترون | الکترون لایه آخر | شباهت به $\text{Na}$؟ |
| :--- | :--- | :--- | :--- | :--- |
| **منیزیم ($ ext{Mg}$)** | $\text{12}$ | $(\text{2}, \text{8}, \text{2})$ | $\text{2}$ | خیر |
| **لیتیوم ($ ext{Li}$)** | $\text{3}$ | $(\text{2}, \text{1})$ | $\text{1}$ | **بله** |
| **اکسیژن ($ ext{O}$)** | $\text{8}$ | $(\text{2}, \text{6})$ | $\text{6}$ | خیر |
**پاسخ:** عنصر **لیتیوم ($ ext{Li}$)** ویژگی‌هایی شبیه به سدیم دارد.
**چرا؟**
زیرا **لیتیوم** ($ ext{Li}$) نیز مانند سدیم ($ ext{Na}$)، تنها **$ ext{1}$ الکترون در لایه آخر** خود دارد. به همین دلیل، هر دو در **ستون اول** جدول تناوبی قرار دارند و هر دو فلزهای قلیایی بسیار **واکنش‌پذیری** هستند و تمایل دارند آن یک الکترون لایه آخر را از دست بدهند. (هر دو به شدت با آب واکنش می‌دهند.)
